دانستنیهای فنی خودرو

برخلاف آنچه تصور میشه بالا بردن عدد اکتان بنزین بمنظور کاهش احتراق پذیری سوخت صورت میگیره نه بالا بردن کیفیت سوخت.

لازمه همواره به چند نکته بسیار مهم توجه داشته باشید : (عدد اکتان رو در شرایط استاندارد آزمایشگاهی درشرایط هم سطح دریا اندازه گیری میکنند)

1-     در سطح تراز دریا عدد اکتان سوخت کمترین حالت و پدیده ناک در کنار دریا با بیشترین مقدار اتفاق میفته و باید در کنار دریا از سوخت با اکتان بالاتر برای حفاظت از موتور خودرو استفاده کرد .

2-     با افزایش ارتفاع عدد اکتان سوخت بهبود و پدیده ناک کاهش پیدا میکنه .

3-     با کاهش دمای محیط عدد اکتان بهبود پیدا میکنه و ناک کمتر اتفاق میفته .

4-     با افزایش رطوبت نسبی هوا هم عدد اکتان سوخت بهبود پیدا میکنه و پدیده ناک کمتر میشه .

در موتور خودروها با استفاده از سنسوری به نام Knock Sensor مشکل ناک تا حدودی تشخیص داده میشه یعنی در صورت استفاده از بنزینی با اکتان پایین تر از حد لازم یا کاهش ارتفاع ، افزایش دما و یا کاهش رطوبت، ecu خودرو با ریتارد کردن زمان جرقه زنی برای رفع مشکل تلاش می‌کنه،

اما این امر قطعا در دراز مدت باعث کاهش شتاب خودرو و ایجاد آلودگی بیشتر (رسوب دوده درون سیلندر و اگزوز) و روشن شدن چراغ هشدار آلایندگی موتور و استهلاک سریعتر قطعات موتور خواهد شد .

در سه حالت خصوصا به مالکین خودروهای مجهز به توربوشارژ توصیه میکنم با وجود برخی مسائل اما حتما از اکتان بوستر استفاده کنید

1- در کنار دریا

2-در مناطق گرمسیر

3-در هنگام عدم دسترسی به سوخت با کیفیت

در انتخاب اکتان بوستر مناسب دقت کنید چون هیچ گرونی بی حکمت نیست و هیچ ارزونی بی علت نیست .

زمان بندی ignition یا جرقه شمع و احتراق در موتورهای بنزینی از اهمیت زیادی برخورداره  . اگر جرقه زودتر از موقع مقرر زده بشه آوانس (advanced) اگر جرقه دیرتراز موعد مقرر زده بشه به اون ریتارد retarded)) میگن .

هر چقدر دور موتوربالا تر بره لازمه جرقه زودتر از موعد مقرر زده بشه تا احتراق در زمان درست انجام بشه که به این کار آوانس  شدن جرقه می گن. هر چقدر که دورموتور بیشتر بشه مقدار آوانس کردن جرقه نیز باید بیشتر باشه ، اینکار به کمتر شدن آلودگی تولیدی توسط موتور هم کمک میکنه .

بتاخیر انداختن زمان جرقه شمع یا ( ریتارد کردن موتور) باعث حذف ضربه های ناک وارده به موتور (knocking) میشه که یکی از فرامین ECU خودرو در مواقعی است که حس کننده های خودکار ضربه  Knock sensors ضربه های احتراق بی موقع ناک رو در بدنه موتور حس میکنند . متاسفانه ریتارد کردن موتور به افزایش آلایندگی و افزایش رسوب کربن در سیلندر و روی شمع و سوپاپها منجر میشه و لازمه با استفاده از سوخت مناسب هر موتور و اکتان بالا از پدیده ناک تا حد ممکن جلوگیری کرد .

ساختار مغزی شمع بین نوک کانکتور شمع و الکترود مرکزی در برخی شمعها دارای مقاومت الکتریکی هست که نویز گیره الکترونیکی بحساب میاد و کارکرد شمع رو بهتر میکنه .اما شمعهایی هم بدون مقاومت داخلی در بازار هست که شمعهای ساده و قدیمی تر هستن .

در شمعهای بدون مقاومت داخلی مقدار مقاومت الکتریکی اندازه گیری شده توسط اهم متر بین سر کانکتور شمع با الکترود مرکزی بین  1 تا 3 اهم در شمع سالم خواهد بود .

در شمعهایی که داخلشون مقاومت الکتریکی سرامیکی هست مقدار مقاومت اندازه گیری شده بین 5000 تا 6500 اهم خواهد بود .

نکته 1: شمع در حین کارکرد در معرض تنش حرارتی قرار میگیره و به مرور ممکنه در بخشهای داخلیش خصوصا چینی و مقاومت داخلی دچار تغییرات و ترکهای ریز میکروسکوپی بشه که روی کیفیت عملکرد شمع تاثیر خواهد گذاشت .

نکته 2 : بین کانکتور سر شمع و بدنه فی شمع نباید هیچ ارتباطی وجود داشته باشه و هیچ مقاومت الکتریکی نباید اندازه گیری بشه .

در صورتی که شمع تستهای بالا رو موفق بگذرونه سالمه چه شمع نو و چه شمع دست دوم  و اگر الکترودهای شمع کارکرده خوردگی یا تغییر شکل نداشته باشن با تمیز کردن شمع با اسپری حلال مخصوص و تنظیم فاصله گپ میشه دوباره ازش استفاده کرد .

عمر مفید شمع الکترود معمولی 20000 کیلومتر و شمع پلاتینوم 40000 کیلومتر و شمع ایریدیوم 100000 کیلومتره البته به شرطی که موتور سالم کارکنه و سوخت خوب مصرف کنه و ناک نزنه !!!

همونطوریکه میدونید برخی قطعات جلوبندی از جمله بوشهای لاستیکی میل تعادل و بوشهای لاستیکی طبق و لاستیکهای محافظ سیبکها و پلاستیک آکاردئونی محافظ گل و خاک میله کمک و همچنین توپی سر کمک و همشون از جنس لاستیکه .

لاستیک در فصل سرما خشک تر میشه و سطحش دچار آلودگی با آب و گل و روغن و   از جاده میشه 

این سرد شدن و خشک شدن باعث ترک های ریز سطح لاستیکها و حتی تایرهای خودرو میشه .

من به توصیه یک کارشناس فنی سالهاست هر سه ماه  یکبار البته بیشتر در فصل زمستون پس از سشتشو با آب ساده با اسپری ترکیبی روغن سیلی و روغن  تفلون مایع بعنوان محافظ و ترمیم کننده ترک های ریز روی همه قطعات لاستیکی زیر جلوبندی اسپری میکنم . 

ممکنه شما روغن سیلی گیرتون نیاد اما اسپریهای محافظ حاوی روغن سیلی و تفلون مخصوص خودرو میتونید تهیه و روی همه قطعات لاستیکی و پلاستیکی زیر جلوبندی اسپری کنید .

با اینکار جلوبندی نرمتر و عمر مفید قطعات لاستیکیش  بشدت بالا میره.

به همه توصیه میکنم اینکارو انجام بدن . کم خرج و تاثیر گذاره

پدیده ناک Knock بمعنی  خودسوزی بنزین در سیکل فشرده شدن و گرم شدن داخل سیلندره .

در موتورهای با ضریب تراکم بالاتر و موتورهای مجهز به توربوشارژر فشار تراکم داخل سیلندر و دمای بالای حاصل از فشردگی سوخت امکان ناک رو بالا میبره و باید از سوخت با عدد اکتان بالاتر برای کاهش احتراق پذیری بنزین استفاده کرد . کثیف شدن سرسیلندر و سوپاپ و شمع با رسوب کربن (دوده) و ضعیف بودن جرقه هم به تشدید و امکان بروک کمک میکنه .

اگر به دقت به زمانهائی که Knock ناک بیشتر اتفاق میفته یعنی تشدید میشه توجه کنید متوجه میشید که در شتابگیری سریع و ابتدای حرکت یا در مسیرهای شیبدار که فشار بیشتری برای غلبه بر نیروی وزن وجود داره صدای ناک از موتور بیشتر شنیده میشه.

در این زمانها با فشردن پدال گاز سوخت بیشتر به موتور تزریق میکنیم تا نیروی تولید شده برای شتاب وحرکت افزایش پیدا کنه اما مقاومت زیادی در مقابل حرکت بخاطر وزن و شیب جاده وجود داره و عملا سرعت به تناسب میزان سوخت مصرف شده مثل سطح هموار بالا نمیره. همین فشار مضاعف و سوخت اضافی بعنوان دو عامل منفی باعث میشه زمینه برای خودسوزی بنزین درون سیلندر و تشدید پدیده ناک فراهم بشه .

با این حساب ناگفته پیداست که در صورت عدم دسترسی به سوخت مناسب و با اکتان بالا چگونه باید با تغییر سبک رانندگی در برخی شرایط بروز ناک رو به حداقل ممکن برسونیم یا اگر لازمه به ماشین فشار وارد کنیم حتما یادمون باشه که باید برای حفاظت از موتور از اکتان بوستر مخلوط با سوخت با اکتان پائین استفاده کنیم  .

یک سئوال مهم : آیا مصرف بنزین با اکتان بالاتر قدرت موتور رو افزایش میده ؟ جواب منفیه . همه انواع بنزین از نظر تولید انرژی یکسانند !

یک سئوال مهم دیگه : آیا اونطوری که مردم تصور میکنن مصرف بنزین سوپر یا بنزین با اکتان بالا یا اکتان بوستر باعث تمیز شدن موتور و انژکتور میشه ؟ جواب صد درصد منفیه . هیچ اثری نداره

همانطوریکه در جدول زیرمشاهده میکنید انواع بسیار متنوعی از اکتان بوستر از نظر ترکیب شیمیائی وجود داره .

اگر بدقت به معایب این ترکیبات توجه کنید خواهید دید که هر ترکیب شیمیائی معایبی داره مثلا یک عده شون سرطان زا هستند و آلوده کننده محیط زیست ، یک عده دیگه در موتور و کاتالیست اگزوز و . رسوب ایجاد میکنند ، عده دیگه با کاهش احتراق پذیری شدید سوخت استارت سرد موتور رو سخت تر میکنند.

حال چه باید کرد : پاسخ اینه که اگر ماشینتون بخوبی کار میکنه بهیچ عنوان از مکمل استفاده نکنید اما اگر با مشکلاتی مثل ناک یا کاهش کارائی موتور خصوصا در خودروهای با کارکرد بالا روبرو هستید بهترین ترکیبات کلینر و اکتان بوستر رو از شرکتهای معتبرصاحب فناوری و تحقیقات آزمایشگاهی تهیه کنید اما هرگز توقع معجزه نداشته باشید. اغلب چیزهائی که در مورد کلینرها و اکتان بوسترها گفته میشه تبلیغاتیه و دروغی بیش نیست .

ممکنه شنیده باشید که برخی از شرکتها درتبلیغاتشون اعلام میکنن که نیازی به تعویض روغن گیربکس در تمام عمروسیله نقلیه وجود نداره !!!

اما شما هرگز باورنکنید . هر نوع روغن روانکارهرچقدر هم با کیفیت باشه به مرور و تحت تاثیر عواملی همچون دما و فشار بالا وآلوده شدن با ذرات معلق داخل جعبه دنده تغییر ماهیت میده و از خاصیت روانکاری اون کاسته میشه . خصوصا چون درگیربکس های اتومات فرایند انتقال نیرو و تغییر دنده همگی با فشار روغن جریان یافته بین قطعات و وشیرهای روغنی انجام میشه سلامت عملکرد گیربکس و انتقال نیروی موتور به گیربکس مستقیما به سلامت روغن موجود در جعبه دنده و تورک کانورتر بستگی داره.

عدم تعویض بموقع روغن بمعنی کاهش عمر گیربکس و به مرور مشاهده نقص در عملکرد تعویض دنده ها بدلیل مستهلاک شدن قطعات خواهد بود .

تعویض روغن گیربکسهای دستی ساده تر و شامل تخلیه گیربکس و پر کردن اون با 2 لیتر روغن هر 30000 تا 40000 کیلومتر یکبار خواهد بود .

تعویض روغن گیربکسهای اتومات پیچیده تر و شامل تخلیه مرحله به مرحله روغن کارتر گیربکس و روغن داخل خود گیربکس و روغن داخل تورک کانورتر با دستگاه مجهز به پمپ روغن یا توسط مکانیک ورزیده است . این فرایند تخلیه و پر کردن شامل 6.7 لیتر روغن موجود در همه قطعات و جایگزینی اون با همین مقدار روغنه که البته بدلیل عدم امکان تخلیه مستقیم تورک کانورتر و خودگیربکس مقدار روغنی که برای شستشو و تخلیه وجایگزین کردن روغن کثیف داخل قطعات داخلی مصرف میشه چیزی در حدود 12 تا 14 لیتر خواهد بود . روغن گیربکسهای اتومات در بهترین شرایط باید حداکثر هر 80000 کیلومتر تعویض بشه که البته توصیه سایک موتور برای ام جی 360 عدد 40000 کیلومتر است .

در نگاه اول شاید به نظر برسه سردشدن هوا برای خودرو مفیده چون دیگه نیازی به استفاده از ایرکاندیشن نیست و خنک شدن موتور و گیربکس و . با هوا بهتر انجام میشه و رنگ و قطعات پلاستیکی داشبورد از گرمای شدید وتابش آفتاب در امانند اما در واقع سرما مشکلاتی رو هم برای خودرو بوجود میاره .

1-اولین مشکل ناشی از سردشدن هوا برای باطری پیش میاد چون الکترولیت باطری در دماهای پائین فعالیت شیمیائی کمتری داره و در نتیجه باطری شدیدا با افت توان روبرو میشه. پس اگر باطری یا دینام ضعیف باشه به محض سرد شدن هوا خودشو نشون میده و ماشین استارت نمیخوره و هزارجور مشکل الکترونیکی دیگه برای خودرو پیش میاد.(قبل از شروع فصل سرما حتما باید دینام و باطری چک و بازدید بشه) .

2-دومین مشکل ناشی از سردشدن هوا بالا رفتن ویسکوزیته یا غلضت روغنهای روان کننده موتور و گیربکسه. هرچند روغنهای امروزی مالتی گرید هستند و در محدوده های دمائی بیشتری غلظت و قابلیت روانکاریشون حفظ میشه اما بازهم باید بدونیم که روغن در سرما غلظت بالاتری داره و برای رسیدن به دمای عملیاتی و روانکاری درست نیاز به گرم کردن داره. یعنی مدت زمان گرم کردن خودرو پیش از شروع حرکت یا شتابگیری در سرما باید به تناسب شدت سرمای هوا افزایش پیدا کنه .

ضمنا هرگونه نقص در غلظت یا کیفیت ضد یخ موجود در مایع خنک کننده موتور باعث یخ زدگی مایع و بروز مشکلات عدیده از جمله ترک خوردن مجاری و بلوک بدنه موتور خواهد شد .

3-سومین نکته منفی سرما بالارفتن غلظت روغن هیدرولیک داخل کمک فنرهای سیستم تعلیق و سفت و سخت شدن لاستیکهای ضربه گیر و پلاستیکها مثل دسته موتور و نوار دور درها و روکش داشبورد و درها وسیستم تعلیق و سفت و سخت ترشدن تایرهای خودروست. رانندگی با سرعت کم در ابتدای حرکت به گرم شدن تدریجی تایرها و کمک فنرها کمک میکنه اما بطور کل در سرما ماشین خشکتر به نظر خواهد رسید و سروصدای جلوبندی و بخشهای تزئینی اطاق بیشترمیشه.

4-سرما اگه با رطوبت بشکل بارون و برف و گل و لای هم همراه بشه قاتل بدنه و رنگ خودروست. در برخی شرایط که جاده ها بخاطر برف نمک پاشی وشن پاشی میشن این مشکل چندبرابر میشه . ترمیم فوری قسمتهای آسیب دیده رنگ و شستشوی گاه بگاه زیربندی و تایرها و گلگیرها از گل و لای و نمک باعث جلوگیری از پوسیدگی بدنه و سایر قطعات جلوبندی میشه .

5-چون سخت شدن لاستیک تیغه برف پاک کنها در سرما اجتناب ناپذیره و سفت و سخت شدن تیغه برف پاک کن با حرکت روی شیشه کثیف به شیشه و تیغه برف پاک کن آسیب میزنه . لازمه شیشه جلو همیشه توسط راننده تمیز نگه داشته بشه. لازمه همیشه از مایع شیشه شوی ضد یخ داخل منبع شیشه شو استفاده کنیم تا از یخ زدگی موتور ونازل شیشه شو جلوگیری بشه.

6-در اثر سرما بخار آب موجود در هوا داخل باک خودرو تبدیل به مایع میشه و مقداری آب داخل باک بوجود میاد. این آب بخاطر وزن بیشتر نسبت به بنزین در کف باک انباشته میشه و گاهی خصوصا اگر باک تا انتها خالی بشه بشدت به سیستم سوخت رسانی و موتور راه پیدا میکنه و باعث خسارت و ریپ زدن موتور میشه . بهتره همیشه و خصوصا در فصل سرما باک بنزین رو پر نگه داریم .

7-سرما و رطوبت همراه با برف و بارون و یخبندان باعث کاهش قدرت ترمزگیری لنتها و کاهش چسبندگی تایرها با جاده هم میشه. باید بیشتر مراقب رانندگی در این فصول سال باشیم .

8-خوشبختانه سرما و بالارفتن رطوبت نسبی هوا اثر خوبی روی کاهش پدیده خودسوزی بنزین یا ناک داره پس موتور خودروها در فصول سرد سال درصورتی که به درستی در ابتدای حرکت گرم بشن سالم تر کار خواهند کرد . اما استارت اولیه با موتور سرد اندکی با مشکل روبرو میشه اما اگر از شمع مناسب و سالم و روغن موتور باکیفیت استفاده کنیم این مشکل اصلا به چشم نخواهد اومد . (روغن موتورهای بی کیفیت در این شرایط با لرزش شدید موتور در استارت سرد خودشونو نشون خواهند داد)

از قدیم الایام تا به امروز دیده میشه که برخی راننده های باسابقه مقداری از روغن موتور داخل کارتر رو که توسط گیج روغن موقع کنترل سطح روغن موتور بیرون میاد بین انگشتان شصت و نشانه لمس میکنن و میگن این روغن مثلا حالت لیزی یا روانکاری خودش رو حفظ کرده یا روغن حالتش رو از دست داده و باید عوض بشه و از این داستانها !!!!!

این حرف از یک بابت اصلا صحیح نیست چون حتی بدترین روغن موتورها هم همون حالت لیزی و روانکاری رو بین نوک انگشتان دست تداعی میکنن و از این راه نمیشه بهیچ عنوان روانکاری روغن رو تست کرد ❌

اما اینکار یک حسن بسیار بزرگ داره اگر درست انجام بشه .

و اگر به اون دقت بشه میتونه از خیلی از مشکلات بعدی و استهلاک موتور جلوگیری کنه و اونم اینه که اگر هربار که گیج کنترل سطح روغن رو میکشیم تا میزان سطح روغن داخل کارتر رو بررسی کنیم مقدار کمی روغن رو که با گیج بیرون اومده بجای انگشتان دست به یکبرگ دستمال کاغذی سفید ساده و تمیز یا پارچه سفید تمیز بمالیم میتونیم ذرات بسیار ریز فی یا آلودگی کربنی رو که ممکنه صافی یا فیلتر روغن از صاف کردن اونا عاجز بوده مشاهده کنیم

مشاهده روغن صاف بدون ذرات ناخالصی حالت طبیعی و مشاهده ذرات ریز ناخالصی هشدار در مورد وم تعویض هر چه زودتر روغن و استفاده از فیلتر مناسبتر و استاندارد رو به شما میده.

در مورد زمان تعویض بموقع و مبتنی بر اصول علمی روغن موتور هم نکات زیر رو به اطلاعتون میرسونم :

1-خودرو بیشتر داخل پارکینگ خوابیده و هر 3 تا 10 روز یکبار ازش استفاده میشه : تعویض روغن و فیلتر هر 3000 کیلومتر یا حداکثر هر 6 ماه یکبار با هرمقدار کارکرد .

2-خودرو اکثرا برای استفاده داخل شهری و ترافیک با روشن و خاموش شدنهای پیاپی و طی مسافتهای کوتاه : تعویض روغن و فیلتر هر 5000 کیلومتر یا حداکثر هر 6 ماه با هرمقدار کارکرد .

3-خودرو برای استفاده ترکیبی دایم روزانه شهر و جاده :  تعویض روغن و فیلتر هر 7000 کیلومتر.